W dniach 23-27 listopada 2022 roku przeprowadzono badanie preferencji wyborczych studentów warszawskich uczelni. Badanie odbyło się w ramach projektu „Sondażownia” SKN Ekonomii Politycznej SGH. Aby wziąć udział w badaniu należało wypełnić kwestionariusz badawczy, który udostępniony został na grupach studenckich na portalu Facebook. Kwestionariusz badawczy dobrowolnie wypełniło 305 studentów warszawskich uczelni, posiadających w Polsce czynne prawo wyborcze.
Uczestnikami badania w 54% byli mężczyźni, w 44% kobiety oraz w 2% osoby niebinarne lub takie, które nie chciały podawać swojej płci. Ankiety zostały wypełnione przez studentów niemal wszystkich warszawskich uczelni. Najliczniejszą grupą byli studenci Szkoły Głównej Handlowej (49,5%), a drugą – studenci Uniwersytetu Warszawskiego (35,4%).
Wśród ankietowanych 96% osób wyraża chęć wzięcia udziału w najbliższych wyborach1 Sondaż Ipsos dla OKO.press i TOK FM metodą CATI (telefonicznie) 20–23 marca 2023 roku na ogólnopolskiej, reprezentatywnej próbie dorosłych Polek i Polaków, N=1000, za: Do Rzeczy, https://dorzeczy.pl/opinie/420856/najnowszy-sondaz-bada-mobilizacje-wyborcow.html, data dostępu: 29 marca 2023. Pewnych oddania głosu jest 83%, a 13% raczej uda się do urn. Tylko 2% respondentów nie planuje brać udziału w wyborach, a pozostałe 2% odpowiadających nie podjęło jeszcze decyzji w tej sprawie. Kontrastuje to z chęcią udziału w wyborach wśród ogółu osób młodych, w wieku 18-29 lat. Jak wskazuje sondaż przeprowadzony przez OKO.press i TOK FM w dniach 20-23 marca 2023, jedynie 39% wyborców w wieku 18-29 lat jest skłonna oddać głos w nadchodzących wyborach. Sprawia to, że warszawscy studenci prezentują się na tle reszty młodych obywateli jako bardzo dobrze zmobilizowana grupa wyborców.
Na kogo chcą głosować warszawscy studenci?
Największym poparciem wśród warszawskich studentów cieszy się Koalicja Obywatelska z wynikiem 30%. Zaraz za nią plasuje się Lewica z rezultatem niższym o 3 punkty procentowe. Natomiast na najniższym stopniu podium jest Polska 2050, na którą zagłosowałoby 21% ankietowanych. Dalej są Konfederacja (10%), PiS (6%) oraz PSL (2%).
Najczęstszym drugim wyborem warszawskich studentów jest Polska 2050 i Koalicja Obywatelską, po 27%. Ponadto 13% badanych w drugiej kolejności zagłosowałoby na Lewicę, 7% na PSL, 6% na Konfederację i 4% na PiS. Aż 13% pytanych oddałoby nieważny głos w przypadku braku możliwości zagłosowania na najbardziej popieraną partię.
Z drugiej strony, 75% uczestników badania nigdy nie oddałoby głosu na Prawo i Sprawiedliwość. Druga w klasyfikacji jest Konfederacja, której nigdy nie poparłoby ponad 62% ankietowanych. Reszta ugrupowań notuje wyraźnie niższe wyniki: Lewica (24%), KO (15%), PSL (9%), PL2050 (8%).
Warto tutaj porównać wyniki do ogółu grupy młodych wyborców. W sondażu IPSOS dla OKO.press z listopada 2022 roku odsetek odrzuceń Prawa i Sprawiedliwości kształtował się podobnie do wyników ankiety wśród warszawskich studentów i wynosił 65%. Respondenci mają natomiast zupełnie inne podejście do Konfederacji – w niniejszym badaniu wyborcy wyraźnie odrzucają możliwość oddania głosu na tę partię, podczas gdy wśród ogółu grupy wyborczej dwudziestolatków wskaźnik odrzuceń Konfederacji kształtował się na poziomie 15%.2Sondaż Ipsos dla OKO.press metodą CATI (telefonicznie) 7 – 9 listopada 2022 roku na ogólnopolskiej reprezentatywnej próbie dorosłych Polaków N=1015, https://oko.press/bezapelacyjne-zwyciestwo-pis-w-sondazu-odwrotnym-oko-press-ko-druga-konfederacja-trzecia, data dostępu: 29 marca 2023
Wojna płci? Miasto kontra wieś? Zróżnicowanie środowiska studenckiego a polityka
W grupie respondentów można zauważyć powtarzające się dla niektórych badanych wzorce postępowania. I tak, zaczynając od płci: spośród kobiet najwięcej, bo 37% oddałoby swój głos na Koalicję Obywatelską, Lewicę wybrałoby 30% ankietowanych, a Polska 2050 mogłaby liczyć na 23% głosów. Wśród mężczyzn do najbardziej popieranych partii można zaliczyć aż 4 ugrupowania: KO z wynikiem 28%. Lewica z 24%, Polska 2050 z 20% i na czwartym miejscu Konfederacja z poparciem 16%. Inne partie w obu przypadkach są daleko za czołówką. Głosy osób, które nie wskazały swojej płci stanowiły zbyt małą próbę.
Silny podział względem płci uwidacznia się przy identyfikacji swoich poglądów politycznych. Ponad 66% kobiet uważa się za osoby lewicowe, wśród mężczyzn zaś ten odsetek wynosi 38%. Prawicowcami określą się przede wszystkim mężczyźni (33%), natomiast jedynie 11% kobiet reprezentuje ten światopogląd. Poglądy centrowe deklaruje 26% męskich i 18% kobiecych respondentów.
W przeciwieństwie do spolaryzowanego regionalnie ogółu społeczeństwa, wśród ankietowanych różnice pomiędzy grupami osób pochodzących z ośrodków różnej wielkości są stosunkowo niewielkie. We wszystkich podgrupach odnotowano duży udział poglądów okołocentrowych. Natomiast w miastach pow. 50 tys., większy odsetek osób uważa siebie za lewicowców.
Kim jesteśmy, jak głosujemy? Czyli o czynnikach wpływających na wybory warszawskich studentów słów kilka
Podstawowym elementem uzasadniającym głos na daną partię jest zgodność ideologiczna z poglądami wyborcy. Ta zasada obowiązuje z pewnością w wypadku Lewicy i Konfederacji, które skupiają wokół siebie odpowiednio lewicowych i prawicowych ankietowanych. Tych ostatnich przyciąga również Prawo i Sprawiedliwość. Wyborcy centrolewicowi i centrowi sympatyzują z Koalicją Obywatelską i Polską 2050, natomiast poparcie wyborców centroprawicowych jest równomiernie rozłożone między PSL, PiS a Konfederację.
W walce o głosy liczy się również program partii. Największy odsetek “żelaznego elektoratu”, w pełni popierającego postulaty programowe panuje wśród wyborców Prawa i Sprawiedliwości. Jednak to zwolennicy Lewicy i Konfederacji najliczniej (odpowiednio 51% i 44% respondentów) twierdzą, że ich poglądy są w dużym stopniu reprezentowane przez te partie. Na drugim biegunie znalazł się PSL, z którego postulatami wyborczymi duża część ankietowanych (43%) zgadza się tylko w kilku najważniejszych kwestiach. Warto zauważyć, że warszawscy studenci na ogół czują, że żaden z programów partyjnych nie oddaje w pełnym stopniu ich zapatrywań politycznych. Przy rozpatrywaniu wyborów politycznych respondentom czasem zdarza się sugerować wzorcami z rodziny. Kobiety jednak w mniejszym stopniu niż mężczyźni biorą pod uwagę przekonania bliskich.
Pytanie dotyczące oceny poziomu swojej wiedzy politycznej uwidoczniło różnice między płciami. Mężczyźni są wyraźnie pewniejsi swojej wiedzy politycznej od kobiet. Aż 54% męskich ankietowanych ocenia swoją wiedzę, jako zdecydowanie wystarczającą do oddania świadomego głosu w wyborach parlamentarnych. Kobiety raczej pozytywnie oceniają swoją wiedzę polityczną, lecz jedynie 24% z nich jest co do niej w pełni przekonana.
Żądni zmian. Warszawscy studenci wobec kształtu polskiej sceny politycznej.
Warszawscy studenci, często czujący się w małym stopniu reprezentowani przez dostępne opcje wyborcze, pragną zmian zarówno na polskiej scenie politycznej, jak i w polityce w ogóle. Przede wszystkim chodzi tu o brak partii liberalnej gospodarczo i światopoglądowo, ale także brak konkretnych rozwiązań dot. energetyki i ekologii w programach obecnie istniejących partii. Pojawiły się także głosy, iż w polityce zbyt mało jest młodych ludzi i przedsiębiorców, a w działaniach polityków nie ma szczerości, uczciwości i profesjonalizmu obecnego w kulturach politycznych zachodnich demokracji.
Podsumowanie
Analizując wyniki powyższego badania, można zauważyć, że grupa badanych studentów wpisuje się w ogólne trendy polityczne.Rozkład poparcia dla partii politycznych jest podobny do rozkładu poparcia w przypadku całej populacji wyborców z grupy wiekowej 18-29 lat, z wyjątkiem mniejszego poparcia dla Prawa i Sprawiedliwości3Late poll IPSOS z wyborów parlamentarnych 13 października 2019, za: TVN24, https://tvn24.pl/polska/wybory-parlamentarne-2019-wyniki-sondazowe-jak-glosowali-mlodzi-ra977132-2312723, data dostępu: 29 marca 2023; Late poll IPSOS z wyborów europarlamentarnych 26 maja 2019, za: NaTemat, https://natemat.pl/273991,wyniki-wyborow-w-grupie-18-29-tak-glosowali-mlodzi-dane, data dostępu 29 marca 2023. Tak, jak w ogóle społeczeństwa, kobiety zazwyczaj są bardziej postępowe i lewicowe od mężczyzn. Ta sama zależność jest obserwowana w przypadku porównania mieszkańców miast powyżej 50 tys. mieszkańców i mieszkańców małych miejscowości. Ważnym źródłem informacji dla respondentów stanowił internet. Pomimo wielu podobieństw, studenci warszawskich uczelni mają własną specyfikę: niewielkie, w porównaniu ze spolaryzowaną regionalnie populacją Polski, różnice między wsiami, małymi, średnimi i dużymi miastami, spory odsetek osób definiujących swoje poglądy jako umiarkowane (często twierdzi się, że młodzi wyborcy są najbardziej radykalni), mocne przekonanie o swojej wiedzy politycznej, a także poczucie braku dobrej reprezentacji przez obecnie działające partie. Innymi cechami charakterystycznymi warszawskich studentów są duża ilość osób odrzucająca myśl o oddaniu głos na Konfederację, a także bardzo wysoka mobilizacja wyborcza. Jednym słowem, warszawscy studenci współdzielą marzenia wielu młodych o prowadzeniu sprawiedliwej i uczciwej polityki w Polsce, zachowując przy tym swoje charakterystyczne cechy.
Koordynatorzy projektu:
Paweł Makuch, Emilia Wróbelska
Autorzy badania: